فرآیند از بین بردن گرما و رطوبت از فضای داخلی برای بهبود راحتی ساکنان است. از تهویه هوا می توان در محیط های خانگی و تجاری استفاده کرد. این فرآیند معمولاً برای دستیابی به محیط داخلی راحت تر، معمولاً برای انسان و سایر حیوانات مورد استفاده قرار می گیرد. با این حال، از تهویه مطبوع برای خنک سازی و رطوبت زدایی از اتاق هایی که پر از دستگاه های الکترونیکی تولید کننده گرما هستند، مانند سرورهای رایانه، تقویت کننده های برق و نمایش و ذخیره برخی از محصولات ظریف ، مانند آثار هنری ، استفاده می شود. حالا باید بدانیم که کولر گازی چیست؟

کولرهای گازی اغلب از فن برای توزیع هوای مطبوع در فضای بسته مانند ساختمان، برای بهبود آسایش حرارتی و کیفیت هوای داخلی استفاده می کنند.  کولرگازی از ظرفیت های کوچکی که می توانند یک اتاق خواب کوچک را که توسط یک بزرگسال حمل شود خنک کنند تا واحدهای عظیم نصب شده روی سقف برج های اداری که می توانند کل ساختمان را خنک کنند، متغیر است. خنک سازی از طریق چرخه تبرید حاصل می شود.

در دهه ی چهل حدود سال 1343 (1965 میلادی) همزمان با شروع پروژه میدان گازی جنوب کشور کولر گازی وارد ایران شد. اولین کولر ها کولر گازی پنجره ای بود که برندهای معروف یورک (York) و اجنرال (oGeneral) از جمله آنها بود. برای آن آب و هوا و کاربری کولر گازی پنجره ای بسیار فوق العاده بود؛ اما یک ضعف بسیار بزرگ داشت و آن ورود صدای موتور (compressor) به فضای داخل بود. کولر گازی چیست؟ برای آشنایی با تنظیم کولر پنجره ای مقاله ” تنظیم درجه کولر گازی پنجره ای ” را مطالعه کنید.

این ضعف بزرگ طراحان را به سمت طراحی کولر گازی برد که موتور دستگاه با رعایت فاصله ی معین از محیط داخل هم فرایند تبرید کولر ما را به چرخش دربیاورد و هم آلودگی صوتی ایجاد نکند.

• تفاوت کولرگازی با اسپیلت یونیت در چیست؟ (اسپلیت یا کولر گازی)
• اجزا اصلی اسپیلت یونیت
• تقسیم بندی کولر گازی دو تیکه (اسپلیت یونیت چیست؟)
• نکات اسپیلت یونیت
• هیت پمپ چیست و چه کاربردی در اسپیلت یونیت دارد؟
• چند نکته راجع به اسپلیت یونیت های دارای هیت پمپ

به کولرگازی دو تکه “اسپیلت یونیت” گفته می شود ، زیرا یک واحد خارجی (کندانسور کولر گازی) و یک واحد داخلی (اواپراتور) وجود دارد. این دو سیستم با هم کار می کنند تا وظیفه خنک سازی فضای داخلی را انجام دهند و در عین حال رطوبت آن را نیز بگیرند.

این رطوبت زدایی هنگامی اتفاق می افتد که هوای گرم از داخل  اواپراتور سرد عبور می کند ، جایی که هوای گرم متراکم می شود و رطوبت را از دست می دهد، دقیقاً مانند هوای گرم روی لیوان سرد. با توجه به این که چیلر بهتر است یا کولر گازی تعاریف فوق اسپیلت یونیت دارای انواع مختلف می باشد که در تقسیم بندی ها به صورت کامل توضیح داده می شود. کولر گازی چیست؟ در صورتی که هنوز تفاوت چیلر و کولر گازی و اسپلیت را نمی دانید مطالعه مقاله “تفاوت چیلر و کولر گازی” را پیشنهاد می کنیم. 

یونیت خارجی اسپلیت به طور کلی خود شامل چند نوع مختلف می باشد اما به طور کلی زیر مجموعه کولرگازی می باشد. اسپلیت یونیت، همان اسپلیت دو تکه می باشد و طراحی آن به این صورت است که دارای دو بخش است. اسپلیت چیست ؟

اجزا اصلی اسپیلت یونیت

• بخش اول اسپلیت یونیت (یونیت داخلی)

شامل اواپراتور می باشد که محل ورود لوله رفت (بعد از لوله مویی) و سپس خروج به لوله برگشت. اواپراتور یکی از اجزای مهم در کنار سایر اجزای اصلی در سیستم برودتی مانند کمپرسور، کندانسور و دستگاه انبساط می باشد. دلیل تبرید حذف گرما از هوا  است.

در اینجاست که مبرد مایع منبسط و تبخیر می شود. این به عنوان یک مبدل حرارتی عمل می کند که گرما را از ماده خنک شده به دمای جوش منتقل می کند. در این بخش اواپراتور باد سرد را می دمد و گرمای محیط را می گیرد در واقع با گرفتن گرمای محیط دمای فضایی که در آن نصب است پایین می آورد. ساختار اواپراتورها در سیستمهای تهویه مطبوع متفاوت است که در اینجا اواپراتور کولرگازی را توضیح میدهیم. کولر گازی چیست؟

مبدل فین و لوله : فین ها به لوله برهنه اضافه می شوند تا قابلیت انتقال حرارت را افزایش دهند. آنها به عنوان جمع کننده گرما عمل می کنند که گرما را از هوای اطراف می گیرند و آن را به مبرد داخل لوله هدایت می کنند و در نتیجه باعث بهبود کارایی در خنک سازی هوای اطراف می شوند. آنها بهتر است در فضای خنک کننده هوا که دما در حدود 34 درجه فارنهایت است استفاده شوند.

داشتن فین به معنای افزایش سطح انتقال گرما است. این بدان معنی است که کویل پره دار می توانند در مقایسه با نوع لوله برهنه ظرفیت مشابه ، از لحاظ طراحی کم حجم تر باشند. به طور خلاصه، کویل پره دار به کاهش هزینه ، اندازه و وزن اواپراتور کمک می کند. جهت آشنایی با پکیج های یونیت و نحوه عملکرد آنها می توانید به مقاله “پکیج یونیت چیست” مراجعه نمایید.

تماس گرمایی خوب بین پره ها و لوله ها برای اطمینان از انتقال کارآمد گرما ضروری است. آنها می توانند با هم لحیم شوند. بنابراین یک تماس گرمایی خوب ایجاد می شود. فاصله فین به دمای عملکرد کویل بستگی دارد. اسپلیت یا کولر گازی چیست؟

برنامه دمای پایین فقط از 1 فین استفاده می کند. در برنامه های تهویه مطبوع ، 14-16 فین در هر اینچ ممکن است مورد استفاده قرار گیرد، به شرطی که به گونه ای طراحی شود که یخ زدگی در کویل جمع نشود. پره زدن بیش از حد ممکن است ظرفیت بخار را کاهش دهد یا محدود کردن جریان هوا بر روی کویل را به همره داشته باشد. از این رو مهندسان طراح باید محاسبه و شبیه سازی سیستم مناسبی را در مرحله طراحی انجام دهند. کولر گازی چیست؟

• بخش دوم اسپلیت یونیت (یونیت خارجی)

شامل کندانسور، کمپرسور، لوله مویی و شیرهای سرویس می باشد که دریک باکس (BOX) به ابعاد حدودی طول (یک متر)، ارتفاع (80 سانتی متر) و عرض (35 سلنتی متر) که بسته به نوع برند تغییر می کند.

معمولاً در مصارف مسکونی و دفاتر کوچک استفاده می شود. از آنها در سیستم های با ظرفیت کم زیر 5 تن تبرید استفاده می شود. از مزایای استفاده از این طرح می توان به عدم انجام لوله کشی آب، عدم وجود سیستم دفع آب، صرفه جویی در هزینه های آب و مشکلات پوسته پوسته شدن زیاد ناشی از محتوای معدنی آب اشاره کرد. نصب آن نیز آسان تر است و هزینه اولیه آن نیز کمتر است. مشکلات تعمیر و نگهداری زیادی وجود ندارد.

معایب آن این است که به انرژی بیشتری در هر تن تبرید نیاز دارد ، عمر کمپرسور کمتری دارد و در روزهایی که بیشترین خنک کننده مورد نیاز است ، کمترین میزان آن موجود است. وظیفه بالا بردن فشار (مبرد) یا (فشرده سازی مبرد) در کمپرسور، تقطیر (تبدیل گاز به مایع) در کندانسور و کاهش فشار مایع مبرد در لوله مویی به عهده این قسمت می باشد.

حال بعد از لوله مویی یک شیر سرویس داریم که به یک سر آن لوله وصل می شود (در بعضی برندهای اسپلیت در پایین دستگاه یک جای والف برای اندازه گیری فشار وجود دارد) و این لوله ما لوله ی کوچکتر خواهد بود. مبرد از این لوله به داخل بخش دوم که در ادامه توضیح خواهیم داد می رود. بعد از اتفاقاتی که در بخش دوم رخ می دهد مبرد به صورت گاز از یک لوله با سایز بزرگتر به سمت بخش اول بر می گردد و سپس به شیر سرویس دوم (معروف به شیر برگشت) می رسد.

این شیر سرویس به صورت الزامی در تمام برندها حتما باید در زیر خود محل اتصال تجهیزات بررسی میزان مبرد را داشته باشد و پس از آن مسیر بعدی برگشت کمپرسور یا suction کمپرسور می باشد. در تمام این چرخه نکات مهمی برای توضیح وجود دارد اما قبل از توضیح آنها برای جلوگیری از این که از بحث خارج نشویم به توضیح بقیه موارد میپردازیم. اسپلیت چیست؟

تقسیم بندی کولر گازی دو تیکه (اسپلیت یونیت چیست؟)

بدیهی به غیر از کولر های گازی پنجره ای و کولرهای گازی پرتابل که زیر مجموعه کولر گازی هستند ، تمام گروه های زیر جزو دسته ی کولر گازی دو تکه (اسپیلت یونیت) قرار دارند:

1.  اسپلیت دیواری
2. اسپلیت ایستاده
3. داکت اسپلیت
4. اسپلیت کاستی

در جدول زیر به صورت تصویری مدل های مخلتف اسپیلت یونیت را مشاهده می کنید:

کولرگازی دیواری (Wall-mounted air conditioner)	کولرگازی دیواری (Wall-mounted air conditioner)	کولرگازی دیواری (Wall-mounted air conditioner)
کولر گازی ایستاده (standing air conditioner floor)	کولر گازی ایستاده (standing air conditioner floor)	کولر گازی ایستاده (standing air conditioner floor)
داکت اسپیلت (Duct Split)	داکت اسپیلت (Duct Split)	داکت اسپیلت (Duct Split)
کولرگازی کاستی (ceiling cassette)	کولرگازی کاستی (ceiling cassette)	کولرگازی کاستی (ceiling cassette)

نکات اسپیلت یونیت

• پنل های کاستی بسته به نوع مدل در زیر مجموعه یونیت های داخلی VRF ها و دستگاه های مولتی پنل نیز قرار می گیرند که در تعمیرسیستم وی ار اف به توضیح آن پرداخته ایم.
• دستگاه هایی که به MPS  معروفند و شامل یک یونیت خارجی و دو یا حداکثر 3 یونیت داخلی می باشند در زیر مجموعه ی مولتی پنل ها هستند و در مقاله خود مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
• تمامی کولرهای گازی دارای دستگاه های نوع اینورتر می باشند.
• این چهار دسته که نام بردیم در ظاهر یونیت خارجی تقریبا با یکدیگر مشابه می باشند فقط فرق هایی در ظرفیت دارند به صورت زیر:

اسپلیت  دیواری > داکت اسپلیت کاستی > اسپلیت ایستاده

•  در ظاهر و نحوه ی عملکرد و طراحی یونیت داخلی تقریبا می توان گفت که این چهار دسته تفاوت زیادی باهم دارند البته اسپلیت کاستی و اسپلیت دیواری تفاوت کمتری نسبت به بقیه دارند.

هیت پمپ (heat pump) چیست و چه کاربردی در اسپیلت یونیت دارد؟

بعضی از سیستم های تهویه مطبوع این گزینه را دارند که چرخه تبرید را معکوس کنند و مانند پمپ های حرارتی عمل کنند ، بنابراین به جای سرمایش در محیط داخلی ، گرمایش تولید می کنند. همچنین معمولاً از آنها به عنوان “تهویه مطبوع با چرخ معکوس” یاد می شود. پمپ حرارتی نسبت به گرمایش با مقاومت الکتریکی از نظر انرژی به میزان قابل توجهی کارآمد است، زیرا انرژی را از هوا یا آب های زیرزمینی به فضای گرم شده و همچنین گرمای انرژی الکتریکی خریداری شده منتقل می کند. اسپلیت یا کولر گازی چیست؟

وقتی پمپ گرما در حالت گرمایش است ، کویل اواپراتور داخلی نقش را تغییر داده و به کویل کندانسور تبدیل می شود و گرما تولید می کند. واحد کندانسور در فضای باز همچنین نقش را به عنوان اواپراتور تغییر می دهد و هوای سرد را تخلیه می کند (سردتر از هوای خارج از محیط). پمپ های حرارتی منبع هوا در آب و هوای معتدل زمستانی که دما اغلب در محدوده 4-13 درجه سانتی گراد (40-55 درجه فارنهایت) است، محبوبیت بیشتری دارند، زیرا پمپ های حرارتی در سرمای شدید بیش از حد ناکارآمد می شوند.

این تا حدی به این دلیل است که یخ روی کویل مبدل حرارتی واحد بیرونی ایجاد می شود، که جریان هوا را از روی کویل جلوگیری می کند که بتواند گرم شود و یخ زدایی شود. بنابراین برخی از سیستم های پمپ حرارتی نوعی گرمایش با مقاومت الکتریکی در مسیر هوای داخلی دارند که فقط در این حالت فعال می شود تا خنک سازی هوا در محیط داخلی را جبران کند، که در غیر این صورت زمستان ناخوشایند است.

با کاهش دمای خارج از منزل مشکل یخبندان بسیار شدیدتر می شود، بنابراین پمپ های حرارتی معمولاً به صورت همزمان با نوع گرمایش معمولی مانند بخاری برقی، گاز طبیعی، شومینه روغن یا درخت یا گرمایش مرکزی نصب می شوند که بجای آن استفاده می شود پمپ حرارتی در دمای سخت تر زمستان در این حالت، از پمپ حرارتی در هنگام دمای ملایمتر به طور موثر استفاده می شود و با کم شدن دمای خارج از سیستم ، سیستم به منبع گرمایی معمولی تغییر می یابد. کولر گازی چیست؟مطالعه مقاله “فشار گاز کولر گازی در حالت خاموش” را پیشنهاد می کنیم.

قطعا شنیده اید که کولر گازی هایی که در زمستان گرما تولید می کنند (که این کار در واقع همان بیرون راندن سرما می باشد) برای این کار طراحان یک شیر چهار راهه در مسیر ورودی و خروجی کمپرسور قرار داده اند که در زمستان گاز فشرده (که گرما و فشارش بالاست) بعد از خروج از کمپرسور مستقیم به شیر سرویس برگشت رفته و از مسیر لوله با سایز بزرگتر وارد اواپراتور می شود و از لوله کوچکتر به لوله مویین و سپس کندانسور رفته و سپس برگشت ( suction) کمپرسور. در واقع جهت سیکل تبرید را بر عکس می کند.

چند نکته راجع به اسپلیت یونیت های دارای هیت پمپ

• راندمان اسپلیت (کولر گازی) در حالت سرمایش نسبت به حالت گرمایش بسیار بالاتر می باشد زیرا معمولا مبردهای کولر گازی در دمای زیر 5 درجه سانتی گراد مخصوصا در دمای زیر صفر به شدت کاهش بازدهی دارند زیرا در طراحی جهت عمل دیفراست ضعف جدی دارد.
•  در بعضی برندهای کولر گازی دو تکه مانند کولر گازی گلدیران بعد از لوله مویی یک شیر یک طرفه داریم که در زمستان و مسیر عکس یک لوله مویی برای بالابردن راندمان در همان شیر یک طرفه به چرخه اضافه می شود در واقع لوله مویی می باشد که فقط در سیکل گرمایش کار می کند. برای آشنایی با برند های کولر گازی مقاله “انواع برند کولر گازی” را مطالعه نمایید.
• در بعضی دستگاه های ایستاده سه فاز در داخل اواپراتور برای تولید گرمایش از هیتر نیز استفاده می شود.

کولر گازی چیست؟

روشن‌ترین پاسخ به این پرسش که کولر گازی چیست؟ این است که کولر گازی یکی از سیستم‌های تهویه مدرن ( Air conditioner ) است که در انواع مختلف ایستاده، پرتابل و دیواری در بازار عرضه شده است. این سیستم‌ تهویه جدید، به دلیل بازدهی بالا در خنک نگه داشتن منازل و محیط‌های سر بسته، موفق شده است تا جای کولرهای آبی قدیمی را در ایران بگیرید. از همین رو، هر زمانی که ساختمان‌های جدید اقدام به ساخت و ساز کنند، اولین و بهترین انتخاب برای سیستم سرمایشی و گرمایشی منازل، کولرهای گازی خواهد بود.

کولر گازی چگونه عمل می‌کند؟

بطور کلی برای اینکه بتوانید با نحوه کار کولر گازی آشنا شوید یا بدانید که، باید در ابتدا با اجزای آن آشنا شوید. بطور کلی کولر گازی از دو پنل اصلی خارجی ( قسمت گرم ) و پنل داخلی ( قسمت خنک کننده ) تشکیل شده است که هر کدام از قطعاتی ساخته شده‌اند که موجب کارکرد هر چه بهتر دستگاه می‌شود.

• پنل خارجی کولر گازی: کندانسور، شیر انبساط کولر گازی، فن و کمپرسور
• پنل داخلی کولر گازی: فیلتر هوا، دریچه کولر، لوله تخلیه، اواپراتور و فن خنک کننده

حالا که بصورت خلاصه با اجزای کولرهای گازی آشنا شدید وقت آن رسیده است که با نحوه تولید سرمایش یا سیکل کاری این دستگاه تهویه مطبوع آشنا شوید. همانطور که می‌دانید، کار از قسمت کمپرسور یا قلب تپنده کولرهای گازی شروع می‌شود. این را بدانید که اگر به دنبال انتخاب کولرگازی قدرتمند با طول عمر بالا هستید، حتما به ظرفیت و جنس کمپرسور آن توجه ویژه کنید. مطالعه مقاله “آموزش تخصصی تعویض کمپرسور” را پیشنهاد می کنیم.

گاز مبرد در ابتدا دارای فشار کم است که کمپرسور آن را مکش کرده و متراکم می‌کند. این متراکم شدن گاز مبرد، موجب می‌شود تا عملکرد بهتری را در سیکل سرمایشی از خود نشان دهد. در مرحله بعد، کندانسور که از لوله‌های زیادی تشکیل شده است وارد عمل می‌شود و گاز مبرد فشرده را از کمپرسور دریافت می‌کند و گرمای آن را می‌گیرد. در این حالت گاز مبرد تبدیل به مایع می‌شود.

حالا فن پنل خارجی شروع به کار می‌کند تا گرمای تولید شده توسط کندانسور را به بیرون منتقل کند. سپس مایع مبرد خنک شده از شیر انبساط عبور می‌کند تا اینکه فشارش کاهش یابد. در مرحله آخر، گاز مبرد وارد اواپراتور خواهد شد. اواپراتور دارای لوله‌های مسی است که وظیفه سرد سازی این مبرد را دارد تا بتواند توسط فن داخلی، آن را به محیط برساند.

توجه کنید که در هنگام خرید کولر گازی، برند مناسبی را انتخاب کنید که دارای اواپراتور قوی باشد، زیرا همانطور که گفته شد، اواپراتور دارای سیم‌های مسی قدرتمند است و اگر مس تولید شده دارای ناخالصی باشد، شما هرگز سرمای دلچسبی را تجربه نخواهید کرد و بازدهی دستگاه به شدت افت خواهد کرد.

اکنون می‌دانید که کولر گازی چگونه عمل می‌کند؟ در واقع آنچه در بالا مطالعه کردید به طور کلی نحوه کار کولر گازی و مکانیسم این وسیله در خنک کردن محیط است.

نحوه صرفه جویی در مصرف انرژی کولر های گازی ( Energy Saving )

به احتمال زیاد این حرف را از افراد زیادی شنیده‌اید که مصرف برق کولرهای گازی زیاد است و شاید موجب شود تا از خرید آن منصرف شوید. اما هرگز اینگونه نیست و در ادامه سعی شده است تا بصورت خلاصه، نحوه صرفه جویی در مصرف انرژی کولر گازی ( Energy Saving ) را بیان کنیم.

• خرید کولرهای گازی دارای تکنولوژی اینورتر
• استفاده از سیستم توربو در حالت سرمایش محیط
• تنظیم سیستم خواب راحت ( Good sleep ) تا صرفه جویی در انرژی به بهترین شکل صورت گیرد.
• فعال کردن سیستم حالت آرام (Mode Quiet ) که موجب کاهش صدای کولر گازی و مصرف انرژی خواهد شد.
• فعال کردن سیستم نانوسیلور که علاوه بر کاهش مصرف انرژی، میکروب‌های موجود در هوا را نیز پاکسازی می‎کند.

اکنون همه چیز در مورد کولر گازی را می‌دانید. می‌دانید که کولر گازی چیست؟ همچنین با نحوه کار کولر گازی آشنایی کامل دارید.

برخی از سوالات رایج:

کولر گازی چیست؟

کولر گازی یک نوع وسیله ی تهویه مطبوع است. فرآیند از بین بردن گرما و رطوبت از فضای داخلی برای بهبود راحتی ساکنان است. از تهویه هوا می توان در محیط های خانگی و تجاری استفاده کرد

تفاوت اسپلیت و کولر گازی در چیست؟

به کولرگازی دو تکه “اسپیلت یونیت” گفته می شود ، زیرا یک واحد خارجی و یک واحد داخلی وجود دارد. این دو سیستم با هم کار می کنند تا وظیفه خنک سازی فضای داخلی را انجام دهند و در عین حال رطوبت آن را نیز بگیرند.